ΠΡΟΦΗΤΙΚΌ

Τζον Μέιναρντ Κέινς Προβλέψεις από το 1919 Το 1919 ο θεμελιωτής της Μακροοικονομικής προκάλεσε σοκ ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού με το προφητικό έργο του «Οι οικονομικές επιπτώσεις της ειρήνης», προειδοποιώντας ότι οι ταπεινωτικοί όροι της Συνθήκης των Βερσαλλιών κινδύνευαν να οδηγήσουν τη Γερμανία είτε στην κομμουνιστική επανάσταση, είτε στον εθνικιστικό ρεβανσισμό. Αφήνουμε στον αναγνώστη να κρίνει αν οι εκτιμήσεις του Κέινς ακούγονται σήμερα επίκαιρες για τους θύτες και τα θύματα του σύγχρονου, ακήρυκτου οικονομικού πολέμου και τις συνθήκες που τον συνοδεύουν. «Ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε είναι η απότομη καθίζηση του επίπεδου ζωής ευρωπαϊκών πληθυσμών σε σημείο που να συνεπάγεται πραγματική πείνα για κάποιους (...) Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι σίγουρο ότι θα πεθάνουν σιωπηλά. Γιατί η πείνα, ενώ φέρνει σε κάποιους λήθαργο και κατάθλιψη, ωθεί άλλους στην υστερία και την απελπισμένη μανία. (...) Αντικρίζουμε στην Ευρώπη το θέαμα μιας εκπληκτικής αδυναμίας της μεγάλης καπιταλιστικής τάξης, που αναδύθηκε από τους βιομηχανικούς θριάμβους του 19ου αιώνα και μέχρι πρότινος φάνταζε παντοδύναμη (...). Χθες, οι καπιταλιστές πίστευαν στον εαυτό τους. Τώρα τρέμουν μπροστά σε κάθε προσβολή. (...) Η οικονομική στέρηση προχωρεί κατά στάδια και όσο οι άνθρωποι την υπομένουν, ο έξω κόσμος δεν δίνει μεγάλη σημασία (...). Κάποια στιγμή, φτάνουμε επιτέλους στο όριο της ανθρώπινης αντοχής και οι σύμβουλοι της απελπισίας και της τρέλας ξυπνούν τους πάσχοντες από τον λήθαργο. Τότε ο άνθρωπος αναταράσσεται και τα δεσμά της συνήθειας χαλαρώνουν. Η δύναμη των ιδεών γίνεται κυρίαρχη και ο άνθρωπος είναι έτοιμος να ακούσει κάθε επαγγελία ελπίδας, αυταπάτης ή εκδίκησης κυκλοφορεί στον αέρα. Καθώς γράφω, οι φλόγες του μπολσεβικισμού φαίνεται για την ώρα να σβήνουν, ενώ οι λαοί Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης καθηλώνονται σε ένα επίφοβο ναρκοπέδιο (...). Ωστόσο, ο χειμώνας έρχεται. Οι άνθρωποι δεν θα έχουν τίποτα να περιμένουν ή να ελπίζουν. Ελάχιστα θα απομένουν για να μετριάσουν τις δυσκολίες ή για να ανακουφίσουν τους λιμοκτονούντες αστικούς πληθυσμούς. Αλλά ποιος μπορεί να προβλέψει πόσος πόνος μπορεί να απορροφηθεί ή ποια κατεύθυνση θα αναζητήσουν επιτέλους, οι άνθρωποι για να δραπετεύσουν από τα βάσανά τους»;